Stemcomputers ============= Redactioneel hoofdartikel, NRC Handelsblad , 14/10/06. Burgers die hun stem uitbrengen bij verkiezingen geven daarmee ook blijk van hun vertrouwen in het kiesstelsel. Kiezers gaan ervan uit dat er niet met hun stem kan worden gesjoemeld. Dat vertrouwen is een van de fundamenten onder het functioneren van de democratie. Daarom moet ook niet licht worden gedacht over de actiegroep `wijvertrouwenstemcomputersniet.nl'. Deze heeft een stemcomputer van de firma Nedap uit elkaar gehaald en bewezen dat het apparaat eenvoudig is te hacken. Zo vlak voor de Kamerverkiezingen van 22 november kan deze actie gevoelig inspelen op het mogelijke wantrouwen van burgers. Toch is het te prijzen dat mogelijke gebreken van stemmachines aan de kaak worden gesteld. De actie heeft in ieder geval tot gevolg gehad dat het ministerie van Binnenlandse Zaken eindelijk in beweging komt. Te lang zijn de gemoederen gesust met mededelingen dat stemcomputers absoluut veilig zijn. Eigenlijk kon dat al niet meer toen de Ierse regering in 2004 besloot bij de Europese verkiezingen geen gebruik te maken van de 7.000 net aangeschafte computers van Nedap. Om dit af te doen als "een soort machinevrees", zoals de Nederlandse fabrikant toen deed, is wat al te lichtvaardig. `Wijvertrouwenstemcomputersniet.nl' heeft aangetoond dat gemeenten te nonchalant omgaan met de opslag van hun stemmachines, waardoor deze mogelijk door derden kunnen worden geprepareerd. Ook de techniek van de inmiddels verouderde computers valt te verbeteren, zoals prof. Jacobs, specialist op het gebied van computerbeveiliging afgelopen week in de krant betoogde. Een derde probleem raakt het stemgeheim: niet valt uit te sluiten dat onbevoegden van een afstand de stemmen op partijen kunnen waarnemen. Het feit dat de stemcomputers hierdoor mogelijk strijdig zijn met de Kieswet is inderdaad een principieel probleem, zoals Jacobs stelde, waarover de rechter zich naar verwachting zal buigen. De overheid zal maatregelen moeten treffen om op de kortst mogelijke termijn deze elektromagnetische lekkage te stoppen. Minister Nicolaļ (Bestuurlijke Vernieuwing, VVD) heeft nu terecht een aantal maatregelen genomen om de gesignaleerde problemen met stemcomputers op te lossen. TNO zal de betrouwbaarheid van alle machines testen, gemeenten moeten de computers achter slot en grendel bewaren en de software wordt aangepast. Blijft het probleem dat sinds de invoering van geautomatiseerd stemmen speelt: het feit dat er geen papieren spoor is dat door derden kan worden gebruikt ter controle van de uitslag. De wens om transparant te zijn en controleerbare procedures te hebben bij verkiezingen botst hier alweer met het kiesgeheim. Nicolaļ heeft nu toegezegd dat hij een volledige risicoanalyse zal laten opstellen van het gehele stemproces. Daarbij wordt ook bekeken wat de voor- en nadelen zijn van het vergroten van de transparantie van het kiesproces. Het valt te betreuren dat Binnenlandse Zaken zo laat de problemen rondom geautomatiseerd stemmen heeft onderkend. Des te belangrijker is zijn toezegging dat bij de verkiezingen voor Provinciale Staten, komend voorjaar, de lessen van de Kamerverkiezingen zullen worden verwerkt. Van de overheid kan worden geėist dat zij al het mogelijke doet om stembusfraude en andere malversaties rondom het stemhokje tegen te gaan. Terugkeren tot het systeem van het papier en rood potlood klinkt wel romantisch maar is uiteindelijk een schijnoplossing want fraude is mogelijk in elk systeem. Uiteindelijk draait het bij stemmen om basaal vertrouwen dat kiezers moeten hebben in het stelsel, van stemhok tot en met verkiezingsuitslag.