NRC Handelsblad 5 mei 1998 Stellingen en uitspraken helpen de kiezers Kiezers toetsen hun stem via Internet-programma's Naarmate de verkiezingen naderen, kijken meer kiezers via Internet wat zij van de verschillende partijen vinden. Door onze redacteur MARIE-JOSÉ KLAVER AMSTERDAM, 5 MEI. Zwevende kiezers hoeven niet bij de pakken neer te zitten. Wie nog niet weet wat hij morgen gaat stemmen, kan zelf op Internet zijn politieke voorkeuren nader in het vizier krijgen. Op Internet zijn zes interactieve programma's beschikbaar die aan de hand van de verkiezingsprogramma's en op grond van uitspraken van politici in de media een stemadvies opleveren. Hoewel het invullen van de meeste stemtests ongeveer een half uur kost, is de belangstelling voor de stemadviesprogramma's op Internet groot. De StemBox van Bolesian werd bijna 28.000 maal geraadpleegd, de Stemwijzer van het Instituut voor Publiek en Politiek bijna 12.500 keer en de Stemtest van Writers Block bijna 4.500 keer. Naarmate de verkiezingen dichterbij kwamen, nam het aantal bezoekers toe. De StemBox werd gisteren ruim 3.000 keer geraadpleegd. De Stemtest van het digitale tijdschrift Writers Block bestaat uit ongeveer dertig vragen die zijn gebaseerd op de verkiezingsprogramma's en uitspraken van politici in de media (www.writersblock.net/verkiezingen/stemtest.html). Writers Block heeft zich beperkt tot de PvdA, VVD, CDA, GroenLinks en D66. Volgens de redactie van het online magazine past de SP niet goed in de test, omdat het verkiezingsprogramma van deze partij niet gedetailleerd genoeg is. De duidelijkheid van de stellingen die moeten worden beoordeeld, laat zo nu en dan te wensen over. ,,Illegalen die in Nederland verblijven, moeten het land verlaten. Gezinshereniging moet alleen mogelijk zijn als degene die zijn partner wil laten overkomen, beschikt over een eigen inkomen dat tenminste gelijk is aan de bijstandsnorm voor gehuwden. Landen die niet willen meewerken aan de terugkeer van hun onderdanen, komen niet in aanmerking voor financiële hulp uit Nederland.'' Het is moeilijk aan te geven of je het met deze stelling, afkomstig uit het verkiezingsprogramma van de VVD, eens bent als je over het laatste deel van de stelling een andere mening hebt dan over het eerste. Wie alle vragen heeft beantwoord krijgt niet alleen een stemadvies, maar ook een uitgebreide toelichting per e-mail, waarin precies wordt uitgelegd welke standpunten bij welke partij horen en met hoeveel punten de deelnemer ze heeft gehonoreerd. Ook de StemBox van het kennistechnologiebedrijf Bolesian beperkt zich tot de PvdA, VVD, CDA, GroenLinks en D66 (www.verkiezingen.net/stembox). De test van Bolesian is met 44 vragen over twaalf onderwerpen de meest uitgebreide. Net als bij de Stemtest van Writers Block kan de deelnemer precies zien hoe zijn antwoorden zich verhouden tot de standpunten van de politieke partijen. De Stemwijzer van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) en het dagblad Trouw is inhoudelijk gezien completer dan de overige adviesprogramma's ( 194.134.130.208/stemwijzer). Het programma gaat uit van stellingen uit de programma's van elf partijen: AOV/Unie 55+, CDA, D66, GPV, GroenLinks, PvdA, RPF, Senioren 2000, SGP, SP en VVD. De overige drie stemadvieswijzers zijn minder uitgebreid. De Kieswijzer van Maurice de Hond ('Hier vergelijken we jouw mening over 25 actuele kwesties met de standpunten van de politieke partijen') van marktonderzoeksbureau InterView laat in het midden van welke partijen standpunten moeten worden beoordeeld. De Kieswijzer gaat niet uit van de programma's, maar van de actualiteit. ,,Via een virtuele 'Derde Kamer' op Internet moeten burgers rechtstreeks hun stem kunnen uitbrengen in de parlementaire besluitvorming'', luidt een van de stellingen (A HREF="http://194.151.217.71/verkiezingen/landelijk/kieswijzer.htm"> 194.151.217.71/verkiezingen/landelijk/kieswijzer.htm. Het adviesprogramma van Adriaan van der Hek, van de Hogeschool van Utrecht, stelt een aantal korte en duidelijke vragen, gebaseerd op de programma's van de PvdA, VVD, CDA, GroenLinks en D66 en geeft per beantwoorde vraag aan welke partij het beste bij de deelnemer past ( www.expa.hvu.nl/ajvdhek/kies/kies.html). De Groningse studenten Technische Cognitiewetenschap, Wouter Teepe en Geert Kloosterman, bieden het minste inzicht in de procedures van hun kiestest (www.interactivity.nl/stemadvies). Het programma gaat noch van de politieke actualiteit noch van de partijprogramma's uit, maar van de mening van een 'politiek expert'. Alleen het Instituut voor Publiek en Politiek en Writers Block maken de verstrekte stemadviezen bekend. D66 scoort daarbij opvallend hoog. Van de 12.393 bezoekers die de Stemwijzer van IPP invulden, bleken er meer dan 5.000 een voorkeur voor D66 te hebben. Is D66 de ideale partij voor de zwevende kiezer of kent de Internetpopulatie veel D66'ers? Voor het antwoord op deze vraag is nog geen computerprogramma ontwikkeld.